Polska Federacja Scrabble :: Siódemka tygodnia : RĄCZNIK

Znaczenie

Źródło zdjęcia:
https://zdrowie.tvn.pl/a/co-to-jest-racznik-pospolity-wlasciwosci-i-zastosowanie-kleszczowiny-pospolitej

Rącznik pospolity — gatunek rośliny z rodziny wilczomleczowatych; dawniej nazywany rycynusem lub kleszczowiną (oba wyrazy dopuszczalne w OSPS). Wszystkie części rośliny zawierają trujące białko — rycynę (nie mylić z olejem rycynowym, który nie zawiera rycyny w ogóle, jako że nie miesza się ona z olejami), której największe stężenie (do 5%) jednak znajduje się w nasionach. Śmiertelna dawka dla przeciętnego człowieka wynosi niecałe 2 miligramy w przypadku inhalacji, natomiast w przypadku połknięcia pogryzionych ziarn — 75 miligramów rycyny może okazać się zabójcze. Znacząca różnica wynika z faktu, iż rycyna dużo słabiej wchłania się w jelitach — dużo groźniejsze jest wdychanie cząsteczek sproszkowanych ziaren.

"Cząsteczka rycyny jest małą cząsteczką białka składającą się z dwóch części: łańcuchów A i B. Łańcuch B jest podobny do cząsteczek białek nazywanych lecytynami, które w organizmie rozpoznają i łączą się z błonami otaczającymi komórki. Łańcuch B przyłącza się do błony komórkowej, która fałduje się i zapada do wewnątrz w taki sposób, że cała cząsteczka rycyny zostaje zamknięta we wnętrzu komórki w worku zwanym wakuolą. W tym momencie pęka jedyne wiązanie istniejące pomiędzy łańcuchami A i B. Następnie łańcuch B tworzy otwór w wakuoli, przez który łańcuch A przenika do przestrzeni komórki. Łańcuch A kieruje się wprost do struktur zwanych rybosomami, które są miejscami, gdzie powstają białka, a wiele z nich jest istotnych dla funkcjonowania całego organizmu. Następnie łańcuch A usuwa selektywnie pewną szczególną cząsteczkę (zasadę adeninę) z RNA w rybosomie. RNA zawiera informacje niezbędne do produkcji białek, a usunięcie części tych informacji blokuje synteze białek. Dlatego komórka obumiera. Jedna cząsteczka rycyny może wystarczyć do zniszczenia jednej komórki. To właśnie czyni rycynę nasilniejszą ze znanych trucizn.

Źródło: Paradoks trucizn. Substancje chemiczne przyjazne i wrogie, John Timbrell, 2005, WNT

Odmiana

rm. rącznika, rączniku

Przedłużki

RĄCZNIK-A RĄCZNIK-I RĄCZNIK-U

Wyrazy pochodne

RĄCZNIKOWY

Anagramy

brak

Anagramy z blankiem